श्रीगणेशाय नमः ॥
श्रीसरस्वत्यै नमः ॥
श्रीगुरुभ्यो नमः ॥

पतिव्रतेचि आचाररीति । सांगे देवांसी बृहस्पति ।
सहगमन केलिया फळश्रुति । येणेंपरि निरोपिला ॥ १ ॥

विधवापणाचा आचारु । सांगता झाला देवगुरु ।
पुसती देव ऋषेश्र्वरु । ऐका श्रोते एकचित्तें ॥ २ ॥

जवळी नसतां आपुला पति । त्यातें जाहली असेल मृत्युप्राप्ति ।
काय करावें त्याचे सतीं । केवीं करावें सहगमन ॥ ३ ॥

अथवा असेल गरोदरी । असे तान्हा कुमारकुमरी ।
काय करावें तैसिये नारीं । म्हणूनि विनवीती गुरुसी ॥ ४ ॥

ऐकोनि देवांचें वचन । सांगता झाला विस्तारोन ।
एकचित्त करुनि मन । ऐका श्रोते सकळिक ॥ ५ ॥

पति जवळी असतां जरी । सहगमना जावें तये नारीं ।
असेल आपण गरोदरी । करुं नये सहगमन ॥ ६ ॥

स्तनपानी असेल कुमर । तिणें करितां पाप थोर ।
पुरुष मेला असेल दूर । सहगमन करुं नये ॥ ७ ॥

तिणें असणें विधवापणे । विधिपूर्वक आचरणें ।
सहगमनासमान असे पुण्य । एक चित्तें परियेसा ॥ ८ ॥

विधवापणाचा आचार । करितां असे पुण्य थोर ।
निवर्ततां आपुला भ्रतार । केशवपन करावें ॥ ९ ॥

ज्या कां विधवा नारी केश राखिती । त्याची ऐका फलश्रुती ।
तिचे केश पुरुषा बांधिती । नरकाप्रती नेती जाणा ॥ १० ॥

याकारणें वपन । करावें तिणें नित्य स्नान ।
एक वेळ भोजन । करावें तिणें परियेसा ॥ ११ ॥

एक धान्याचे अन्न । करावें तिणें भोजन ।
तीन दिवसां उपोषण । करावें तिणें भक्तिनें ॥ १२ ॥

पांच दिवसां पक्ष-मासीं । करावें तिणें उपोषणासी ।
अथवा चांद्रायणग्रासीं । भोजन करणें परियेसा ॥ १३ ॥

चंद्रोदय बीजेसी । एक ग्रास तया दिवसीं ।
चढत घ्यावें पंधरा ग्रासीं । पौर्णिमेसी भोजन ॥ १४ ॥

कृष्णपक्षीं येणेपरी । ग्रास घ्यावें उतरत नारी ।
अमावास्या येतां जरी । एक ग्रास जेवावें ॥ १५ ॥

शक्ति नाहीं वृद्धाप्येसीं । एकान्न जेवावें परियेसीं ।
अथवा फल-आहारेसीं । अथवा शाकाहार देखा ॥ १६ ॥

अथवा घ्यावें क्षीर मात्र । अधिक न घ्यावें पवित्र ।
जेणें राहे प्राणमात्र । श्र्वासोच्छ्वास चाले ऐसे ॥ १७ ॥

शयन करी मंचकावरी । पुरुषा घाली रौरव घोरीं ।
भोगी नरक निरंतरी । पतीसहित परियेसा ॥ १८ ॥

करुं नये मंगलस्नान । अथवा देहमर्दन ।
गंध परिमळ तांबूल जाण । पुष्पादि तिणें वर्जावें ॥ १९ ॥

पुत्रावीण असेल नारी । करणें तर्पण पुत्रापरी ।
तीळ-दर्भ-कुशाधारीं । गोत्र नाम उच्चारावें ॥ २० ॥

विष्णुपूजा करावी नित्य । आपुला पुरुष हाचि म्हणत ।
पुरुषरुप आठवी चित्त । विष्णुस्थानीं आरोपिजे ॥ २१ ॥

पुरुष असतां जेणेंपरी । पतिनिरोपें आचार करी ।
तेणेचि रीतीं विष्णु अवधारीं । त्याचे निरोपे आचरावें ॥ २२ ॥

तीर्थयात्रा-उपावासव्रत । विष्णुनिरोपें करणें पवित्र ।
अथवा गुरु द्विज असत । त्यांचे निरोपें करावें ॥ २३ ॥

आपण असतां सुवासिनी । जे जे प्रीति अंतःकरणीं ।
तैशीं वस्तु द्यावी झणी । विद्वद् ब्राह्मण पूजोनियां ॥ २४ ॥

वैशाख-माघ-कार्तिकमास । असे आचार विशेष ।
माघस्नान तीर्थास । विष्णुस्मरणें करावें ॥ २५ ॥

वैशाखी जळकुंभदान । कार्तिकी दीपाराधन ।
घृतदान द्यावें ब्राह्मणां । यथानुशक्त्या दक्षिणेसीं ॥ २६ ॥

माघमासीं तिळघृतेसी । दान द्यावें ब्राह्मणासी ।
वैशाखमासीं अरण्यासी । पोई घालिजे निर्मळोदकें ॥ २७ ॥

शिवालयीं ईश्र्वरावरी । गळती ठेविजे निर्मळ वारीं ।
गंध परिमळ पूजा करी । अनंत पुण्य असे देखा ॥ २८ ॥

ब्राह्मणाचे घरोघरीं । उदक घालिजे शक्त्यनुसारीं ।
अन्न द्यावें अवधारीं । अतिथिकाळीं विद्वज्जना ॥ २९ ॥

तीर्थयात्रे जात्यां लोकां । त्यातें द्याव्या छत्रपादुका ।
येतील आपुले गृहातिका । पादप्रक्षालन करावें ॥ ३० ॥

वारा घालिजे विंझणेसीं । द्यावें वस्त्र परिधानेसीं ।
गंध तांबूल परिमळेसीं । कर्पूरविडा परियेसा ॥ ३१ ॥

जलपात्र द्यावें शक्तीसीं । गुड-आम्लपानकेसीं ।
द्राक्ष-कर्दळी-फळेसी । ब्राह्मणा द्यावें मनोहर ॥ ३२ ॥

जें जें दान देतां द्विजां । आपुले पतीच्या नामीं सहजा ।
संकल्प करावा पुरुषकाजा । धर्म करणें येणेंपरी ॥ ३३ ॥

कार्तिकमासीं जवाचे अन्न । अथवा जेविजे एकान्न ।
वृतांक सेवगा सुरण । तैलादि मधु वर्जावें ॥ ३४ ॥

न जेवावें कांस्यपात्रेसीं । त्यजावें द्विदाळिक समस्ती ।
मनीं असावें पवित्र । एकमास परियेसा ॥ ३५ ॥

पलाशपात्री भोजन करणे । मग करणें उद्यापन ।
जें जें व्रत धरी आपण । तेणेंपरी परियेसा ॥ ३६ ॥

घृत भरुन कास्यपात्र । विप्रा द्यावें मनोरथ ।
भूमिशयन केलें व्रत । मंचक द्यावा ब्राह्मणासी ॥ ३७ ॥

जें जें लक्षण त्यजिलें आपण । समस्त द्यावें तें ब्राह्मणा ।
रसद्रव्य एक महिना । त्यागे करावें परियेसा ॥ ३८ ॥

त्यजूनिया दधि क्षीरा । तेणें उद्यापन करा ।
असेल जरी शक्त्यनुसारा । धेनु द्यावी सालंकृत ॥ ३९ ॥

विशेष असे आणिक व्रत । दीपदान असे ख्यात ।
वर्णितां महिमा अनंत । देवांसी म्हणे बृहस्पति ॥ ४० ॥

दीपदान भाग सोळा । वरकड नव्हती धर्म सकळा ।
याकारणें अनंतफळ । दीपदान करावें ॥ ४१ ॥

माघस्नान माघमासीं । करणें सूर्योदयासी ।
येणेंपरी एक मासीं । आचरावें भक्तीनें ॥ ४२ ॥

लाडू तिळवे खर्जुरेसीं । करुनि पक्वान्नें ब्राह्मणासी ।
द्यावीं तिणें भक्तीसीं । विप्रवर्गा परियेसा ॥ ४३ ॥

शर्करा मिरें एळेसीं । तळून अपूप घृतेसीं ।
दान द्यावें यतीसी । भोजन द्यावें तापसियातें ॥ ४४ ॥

व्हावया शीतनिवारण । काष्ठें द्यावीं ब्राह्मणा ।
हेमंतऋतु येतां जाण । वस्त्रें द्यावीं द्विजांसी ॥ ४५ ॥

पर्यंक द्यावा सुषुप्तीसी । एकाद्या भल्या ब्राह्मणासी ।
चित्र-रक्तवस्त्रेसी । कंबळ द्यावें विप्रवर्गा ॥ ४६ ॥

व्हावया शीतनिवारण । औषधें द्यावी उष्ण उष्ण ।
तांबूलदान परिपूर्ण । द्यावें एळाकर्पूरेसीं ॥ ४७ ॥

गृहदान द्यावें ब्राह्मणांसी । संवत्सर एक ग्रासेसीं ।
जाती तीर्थवासासी । पादरक्षा घेऊन द्याव्या ॥ ४८ ॥

गंध-परिमळ-पुष्पेसीं । पूजा करावी केशवासी ।
रुद्राभिषेक-विधीसीं । संतोषवावा गौरीहर ॥ ४९ ॥

धूप-दिप-नैवेद्येसीं । पूजा करावी षोडशी ।
प्रीति बहु शंकरासी । दीपमाळा उजळितां ॥ ५० ॥

आपुला पुरुष ध्यावोनि । नारायण तो म्हणोनि ।
पूजा करावी एको मनीं । भक्तिभावें परियेसा ॥ ५१ ॥

नेमें असावें ते नारीं । न बैसावें बैलावरी ।
लेंवू नये चोळी करीं । श्र्वेतवस्त्र नेसावें ॥ ५२ ॥

रक्त-कृष्ण-चित्रवस्त्र । नेसतां जाण दोष बहुत ।
आणिक असे एक व्रत । पुत्राचे बोलें वर्तावें ॥ ५३ ॥

‘ आत्मा वै पुत्र नाम ‘ । म्हणून बोलती वेदागम ।
पतीपासाव पुत्रजन्म । पुत्रअनुज्ञें असावें ॥ ५४ ॥

ऐसा आचार विधवेसी । असे शास्त्रपुराणेसीं ।
जरी आचरती भक्तीसीं । सहगमन केलें फळ असे ॥ ५५ ॥

पापी जरी पति आपुला । असेल पूर्वीं निवर्तला ।
नरकामध्यें वास केला । पापरुपें भुंजत ॥ ५६ ॥

विधवापणें येणेपरी । आचार करी जे नारी ।
मरण होतांचि अवसरीं । पतीसी घेवोनि स्वर्गी जाय ॥ ५७ ॥

येणेंपरी बृहस्पति । सांगे समस्त देवांप्रति ।
लोपामुद्रेची केली स्तुति । पतिव्रताशिरोमणि ॥ ५८ ॥

जितुक्या पतिव्रता नारी । समस्त भागीरथीसरी ।
त्यांचे पुरुष शंकरापरी । पूजा करावी दोघांची ॥ ५९ ॥

ऐसें बृहस्पतीचें वचन । सांगितलें मुनि विस्तारोन ।
ऐक बाळे तुझें मन । ज्यावरी प्रीति तें करीं ॥ ६० ॥

दुःख सकळ त्यजोनि । माझे बोल ठेवीं मनीं ।
सांगितले तुज मार्ग दोनी । परलोकाचें साधन ॥ ६१ ॥

धैर्य असेल आपणासी । करीं सहगमन पतीशीं ।
विधवापणें आचार करिसी । तेंहि पुण्य तितुकेंचि ॥ ६२ ॥

जे आवडी तुझे मनीं । सांगावें विस्तारोनि ।
हस्त मस्तकीं ठेवूनि । पुसतसे प्रेमभावें ॥ ६३ ॥

ऐसें म्हणतां अवसरीं । केलें नमन तिये नारीं ।
विनवीतसे करुणोत्तरीं । भक्तिभावेंकरुनियां ॥ ६४ ॥

जय जया योगीश्र्वरा । तूंचि पिता सहोदरा ।
माझ्या प्राण-मनोहरा । जनक जननी तूंचि होसी ॥ ६५ ॥

आल्यें आपण परदेशांत । जवळी नाही बंधुभ्रात ।
भेटलासि तूं परमार्थ । अंतकाळींचा सोहरा ॥ ६६ ॥

सांगितले आचार दोनी । कष्ट अधिक विधवापणीं ।
अशक्य आम्हां न-टाके स्वामी । अपार असे दातारा ॥ ६७ ॥

तरुण्यपण आपणासी । लावण्य असे या देहासी ।
निंदापवाद शरीरासी । घडेल कलि-वर्तमानीं ॥ ६८ ॥

संतोष होतो माझे मनीं । पुण्य अपार सहगमनी ।
पतीसवें संतोषोनि । जाईन स्वामी निर्धारें ॥ ६९ ॥

म्हणोनि मागुती नमस्कारी । माथा घांसूनि चरण धरी ।
स्वामी मातें तारीं तारीं । भवसागरीं बुडतसे ॥ ७० ॥

करुणाकृपेचा सागर । उठवीतसे योगेश्र्वर ।
देता जाहला अभयकर । म्हणे पतीसवे असावें ॥ ७१ ॥

जोडा होवोनि पुरुषासी । जाय माते संगमासी ।
सांगेन तुज विशेषीं । ऐक माते एकचित्तें ॥ ७२ ॥

आलेति तुम्ही दुरोनि । श्रीगुरुभेटीलागोनि ।
आरोग्य पतीसी व्हावें म्हणोनि । भक्तिभावेंकरुनियां ॥ ७३ ॥

होणार झाली ब्रह्मकरणी । काळासी जिंकिलें नाहीं कोणीं ।
जैसें ईश्र्वर निर्माणी । तेणेंपरी होतसे ॥ ७४ ॥

ब्रह्मलिखित न चुके जाण । जें जें असेल कारण ।
तैसे घडतें श्रुतिवचन । दुःख कोणीं करुं नये ॥ ७५ ॥

हरिश्र्चंद्र राजा देखा । डोंबाघरीं वाहे उदका ।
राजा होता बळी ऐका । तोही गेला पाताळीं ॥ ७६ ॥

सहा कोटि वर्षे ज्यासी । आयुष्य असे रावणासी ।
तोही झाला ग्रास काळासी । दुर्योधना काय जाहलें ॥ ७७ ॥

भीष्मदेवो इच्छामरणी । तोही पडला महारणीं ।
परीक्षिती सर्पाभेणीं । लपतां काय झालें तया ॥ ७८ ॥

अनंत अवतार येणेंपरी । होऊनि गेले संसारीं ।
देव दानव तेणेंपरी । समस्त काळाआधीन ॥ ७९ ॥

याकारणें काळासी । नाही जिंकिलें कोणीं क्षितीसी ।
समस्त देवदानवांसी । काळ जिंकिता निर्धारे ॥ ८० ॥

काळा जिंकिता नाही कोणी । सर्व एक गुरुवांचोनि ।
भाव असे ज्याचे मनीं । त्यासीं प्रत्यक्ष असे जाणा ॥ ८१ ॥

आतां तुम्ही ऐसें करणें । जावें त्वरित सहगमनें ।
अंतःकाळ होतां क्षणें । गुरुदर्शना जाईं माये ॥ ८२ ॥

इतुकें दूर येऊनि । श्रीगुरुचरण पाहें नयनीं ।
मग तेथोनि येऊनि । पतीसवें जाईं म्हणे ॥ ८३ ॥

म्हणोनि भस्म तयेंवेळीं । लाविता झाला कपाळी ।
रुद्राक्ष चारी त्तकाळी । देता जहाला तियेसीं ॥ ८४ ॥

योगेश्र्वर म्हणती तियेसी । रुद्राक्ष बांधी गळसरीसी ।
दोनी प्रतकर्णासी । बांधोनि दहन करावें ॥ ८५ ॥

आणिक एक सांगेन तुज । गुरुदर्शना जासी सहज ।
रुद्रसूक्त म्हणती द्विज । श्रीगुरुचरण प्रक्षाळितां ॥ ८६ ॥

तेंचि तीर्थ घेवोनि । आपुले देहीं प्रोक्षोनि ।
प्रेतावरी आणोनि । प्रोक्षण करी भक्तीनें ॥ ८७ ॥

मग जावें सहगमनीं । वाणें द्यावीं सुवासिनीं ।
अनेक द्रवें वेंचूनि । ब्राह्मणमुखीं अर्पावें ॥ ८८ ॥

ऐशापरी तियेसी । सांगोनि गेला तो तापसी ।
पतिव्रता भावेंसीं । करी आयती तये वेळीं ॥ ८९ ॥

भले विप्र बोलावूनि । प्रेता प्रायश्र्चित देवोनि ।
षोडश कर्म आचरोनि । औपासन करविताति ॥ ९० ॥

सुस्नात होऊनि आपण । पीतांबर नेसोन ।
सर्वाभरणें लेवोन । हळदी कुंकुम लावीतसे ॥ ९१ ॥

औपासन प्रेतासी । करविताति विधीसीं ।
प्रेत बांधोनि काष्टेसीं । घेऊनि गेले गंगेत ॥ ९२ ॥

अग्नि घेऊनि तळहातेसीं । निघाली पतिव्रता कैसी ।
आनंद बहु मानसीं । प्रेतापुढें जातसे ॥ ९३ ॥

सोळा वरुषें तारुण्यपण । सुंदर रुप लावण्य ।
ल्याइली असे आभरणें । लक्ष्मीसारखी दिसतसे ॥ ९४ ॥

मिळोनियां नगरनारी । पहावया आल्या सहस्त्र चारी ।
माथा तुकिती सुरवरी । पतिव्रता पाहोनियां ॥ ९५ ॥

एक म्हणती काय नवल । पूर्ववयेसीं असे बाळ ।
काय दैव पूर्वफळ । पतिसमागमें जातसे ॥ ९६ ॥

देखिलें नाहीं पतीचे सुख । नाहीं जहालें बाळ एक ।
कैसा जीव झाला ऐक्य । आनमदरुपें जातसे ॥ ९७ ॥

एक म्हणती शिकवा इसी । वायां कां वो जीव देसी ।
परतूनि जाईं माहेरासी । आपुले मातापित्याजवळी ॥ ९८ ॥

एक म्हणती ज्ञानवंता । सत्य नारी पतिव्रता ।
बुद्धि दे गा जगन्नाथा । समस्त स्त्रियांसी ऐसीच ॥ ९९ ॥

धन्य इचीं मातापिता । बेचाळीस उद्धरील आतां ।
प्रेतापुढें असें जातां । एकेक पाउला अश्र्वमेधफळ ॥ १०० ॥

येणेंपरी नदीसी । गेली नारी पतीसरसीं ।
कुंड केलें अग्नीसीं । काष्टें शेणी अपरिमित ॥ १०१ ॥

अग्निकुंडसंनिधेसीं । ठेविलें तया प्रेतासी ।
बोलावोनि सुवासिनींसी । देती झाली वाणें देखा ॥ १०२ ॥

सुपें चोळी कुंकुमेसीं । हळदी काजळ परियेसीं ।
तोड-कंठसूत्रेसीं । सुवासिनींसी देतसे ॥ १०३ ॥

गंधपुष्प-परिमळेसीं । पूजा केली सुवासिनींसी ।
द्रव्य दे ती अपारेसी । समस्त ब्राह्मणां तये वेळीं ॥ १०४ ॥

नमन करुनि समस्तांसी । निरोप मागतसे हर्षी ।
आपण जात्यें माहेरासी । लोभ असो द्यावा म्हणतसे ॥ १०५ ॥

माझा पिता शूलपाणि । माता गौरी अंतःकरणीं ।
आम्हां बोलाविलें सगुणीं । प्रेमभावेंकरुनियां ॥ १०६ ॥

आला सण दिपवाळी । आम्ही जातों मातेजवळी ।
पतीसहित मन निर्मळीं । जात्यें लोभ असों द्यावा ॥ १०७ ॥

समागमी लोक आपुले । होते जे कां सवें आले ।
त्यांसी सांगतसे बोलें । जावें परतोनि ग्रामासी ॥ १०८ ॥

पुसतां श्र्वशुरमामीसी । त्यांतें तुम्हीं न सांगावें ऐसी ।
प्राण देतील आम्हांसरसी । वंशहत्या तुम्हां घडेल ॥ १०९ ॥

त्यांसी तुंम्हीं म्हणावें ऐसें । क्षेम आहेति तीर्थवासें ।
भीमातीर स्थान असे । श्रीगुरुचें संनिधानीं ॥ ११० ॥

आल्यें श्रीगुरुदर्शनासी । आरोग्य झालें पतीसी ।
राहिलीं आपुले संतोषीं । म्हणोनि सांगा आमुचे घरीं ॥ १११ ॥

ऐसें सासूश्र्वशुरासी । तैसेंचि आमुचे मातापित्यासी ।
इष्ट-जन-सोइरियांसी । सांगा येणेंपरी तुम्ही ॥ ११२ ॥

ऐसें वचन ऐकोन । दुःख करिती सकळ जन ।
आपण असे हास्यवदन । प्रेताजवळी उभी देखा ॥ ११३ ॥

अग्निकुंडीं तत्क्षणीं । घलिताति काष्ठें शेणी ।
तों आठवण झाली तिचे मनीं । योगेश्र्वराचा उपदेश ॥ ११४ ॥

रुद्राक्ष काढोनियां दोनी । बांधीतसे प्रेतश्रवणीं ।
कंठसूत्री ठेवूनि दोनी । पसतसे ब्राह्ंमणांसी ॥ ११५ ॥

विनवीतसे द्विजांसी । संकल्प केला मीं मानसीं ।
श्रीगुरुमूर्ति आहे कैशी । आपले दृष्टीं पाहीन ॥ ११६ ॥

दर्शन करुनि स्वामीसी । त्वरित येईन अग्निकुंडापाशी ।
आज्ञा झालिया वेगेसीं । त्वरित येईन म्हणतसे ॥ ११७ ॥

ऐकोनि तियेचें वचन । म्हणती समस्त विद्वजन ।
दहना न होतां अस्तमान । त्वरित जाऊनि तुम्हीं यावें ॥ ११८ ॥

पुसोनियां ब्राह्मणांसी । निघाली नारी संगमासी ।
जेथें असे हृषीकेशी । श्रीनृसिंहसरस्वती ॥ ११९ ॥

सवें येती नगरनारी- । सह-ब्राह्मण नानापरी ।
कौतुक पाहती मनोहरी । पतिव्रता स्त्रियेचे ॥ १२० ॥

जातां मार्गी स्तोत्र करी । म्हणे स्वामी नरकेसरी ।
अभाग्य आपुलें पूर्वापरी । म्हणोनि आम्हां अव्हेरिलें ॥ १२१ ॥

तूंचि दाता सर्वेश्र्वर । शरणांगता आधार ।
ऐसें तुझें ब्रीद थोर । कामीं आपणा न लाधेंचि ॥ १२२ ॥

हेळामात्रें त्रिभुवनासी । रचिसी रजपगुणेसीं ।
सत्वगुणें सृष्टिसी । प्रतिपाळिसी तूंचि स्वामी ॥ १२३ ॥

तमोगुण असे ऐसी । प्रलय समस्त जीवांसी ।
तीनी गुण तूंचि होसी । त्रिमूर्ति तूंचि देवा ॥ १२४ ॥

तुजपाशीं सर्व सिद्धि । वळंगत राहती नवनिधि ।
देखिली आमुची कुडी बुद्धि । म्हणोनि मातें अव्हेरिलें ॥ १२५ ॥

एखादा नर बाधा करी । जावोनि सांगती राजद्वारीं ।
क्षण न लागतां अवसरीं । साह्य करिती तयांचे ॥ १२६ ॥

रोग येतां मनुष्यासी । घेऊनि जाती वैद्यापाशीं ।
औषधें करिती तात्काळेसीं । आरोग्य होय तयांतें ॥ १२७ ॥

तूं त्रैमूर्तीचा अवतार । ख्याति झाली अपरांपर ।
भक्तजनां आधार । म्हणोनि वानिती सकळ जन ॥ १२८ ॥

अपराध आपण काय केले । वीस गांवें भेटीसी आल्यें ।
मातापित्यांते विसरल्यें । तुझ्या ध्यानें स्वामिया ॥ १२९ ॥

होसील तूंचि मातापिता । म्हणोनि आलों गा धांवतां ।
भेटी होतां आरोग्यता । पतीस होईल म्हणोनि ॥ १३० ॥

आपुले समान असती नारी । त्यांसी असती पुत्र कुमरी ।
आपण जाहल्यें दगडापरी । पुत्र नाही आपणांसी ॥ १३१ ॥

पति आपुला सदा रोगी । कैंचा पुत्र आपुले अंगीं ।
म्हणोनि याचि काम्यालागीं । निघोनि आल्यें स्वामिया ॥ १३२ ॥

आरोग्य होईल पतीसी । पुत्र होतील आपणासी ।
आशा धरुनि मानसीं । आल्यें स्वामी कृपासिंधु ॥ १३३ ॥

पुरला माझा मनोरथ । आरोग्य जाहला प्राणनाथ ।
पुत्र जाहले बहुत । नवस जाहला स्वामिया ॥ १३४ ॥

मनोरथ जाहला आम्हांसी । म्हणोनि येत्यें पुसावयासी ।
जाऊं आतां परलोकासी । कीर्ति तुझी घेऊनियां ॥ १३५ ॥

ऐसेपरी ध्यान करीत । आली अमरजासंगमा त्वरित ।
वृक्ष असे अश्र्वत्थ । देखती झाली स्वामियासी ॥ १३६ ॥

उभी ठाकोनियां दुरी । साष्टांगी नमन करी ।
श्रीगुरु म्हणती तये आवसरीं । सुवासिनी होईं ध्रुव ॥ १३७ ॥

ऐसें म्हणतां मागुती । नमन करी एकभक्तीं ।
पुनरपि स्वामी तेणेंच रीतीं । अष्टपुत्री होय म्हणतसे ॥ १३८ ॥

ऐसें वचन ऐकोन । हास्य करिती सकळ जन ।
सांगताति विस्तारोन । श्रीगुरुपाशी तयेवेळी ॥ १३९ ॥

विप्र म्हणती स्वामियासी । इचा पति पंचत्वासी ।
पावला परंधामासी । सुवासिनी केवीं होय ॥ १४० ॥

नेलें प्रेत स्मशानासी । हे आली असे सहगमनासी ।
निरोप घ्यावया तुम्हांपाशी । आली असे स्वामिया ॥ १४१ ॥

तुमचा निरोप घेऊनि । अग्निकुंडा जाऊनि ।
समागमे पतिशयनीं । दहन करणें इयेसी ॥ १४२ ॥

ऐकोनि ब्राह्मणांचे वचन । श्रीगुरु म्हणती हांसोन ।
इचें स्थिर अहेवपण । मरण कैचें घडे इसीं ॥ १४३ ॥

म्हणती श्रीगुरु तये वेळीं । आणा प्रेत आम्हांजवळी ।
प्राण गेला कवणें काळी । पाहूं म्हणती त्या अवसरीं ॥ १४४ ॥

श्रीगुरु म्हणती द्विजांसी । आमुचे वाक्य जाहलें ऐसी ।
अहेवपण स्थिर इयेसी । संदेह न धरा मनांत ॥ १४५ ॥

या बोलाचा निर्धारु । करील आतां कर्पूरगौरु ।
नका प्रेत संस्कारु । आणा म्हणती आपणाजवळी ॥ १४६ ॥

श्रीगुरुचा निरोप होतां । आणूं गेले धांवत ।
लोक कौतुक पहात । अभिनव म्हणती सकळही जन ॥ १४७ ॥

इतुकें होतां अवसरीं । आले तेथें विप्र चारी ।
पूजा करिती मनोहरी । श्रीगुरुची भक्तीनें ॥ १४८ ॥

रुद्रसूक्त म्हणोनि । अभिषेक करिती गुरुचरणीं ।
षोडशोपचार विस्तारोनि । पूजा करिती भक्तीसी ॥ १४९ ॥

तीर्थपूजा नानापरी । पूजा करिती उपचारी ।
इतुकें होतां अवसरीं । घेऊनि आले प्रेतासी ॥ १५० ॥

प्रेत आणोनियां देखा । ठेविलें श्रीगुरुसन्मुखा ।
श्रीगुरु म्हणती विप्रलोकां । सोडा दोर वस्त्र याचें ॥ १५१ ॥

चरणतीर्थ तये वेळीं । देती तयां विप्रांजवळी ।
प्रोक्षा म्हणती तात्काळीं । प्रेत सर्वांगीं स्नपन करा ॥ १५२ ॥

श्रीगुरुनिरोपें ते ब्राह्मण । प्रेतासी करिती तीर्थस्नपन ।
अमृतदृष्टीं श्रीगुरु आपण । पाहती प्रेत सर्वांगीं ॥ १५३ ॥

पाहतां सुधादृष्टीनें । प्रेत जाहलें संजीवन ।
उठोनि बैसला तत्क्षण । अंग मुरडीत परियेसा ॥ १५४ ॥

नग्न म्हणोनि लाजत । प्रेता झालें सर्व चेत ।
नवीं वस्त्रें नेसत । येवोनि कडे बैसला ॥ १५५ ॥

बोलावूनि स्त्रियेसी । पुसतसे विस्तारेसी ।
कोठें आणिलें आपणासी । यतीश्र्वर कवण सांग ॥ १५६ ॥

इतुके लोक आले असतां । कां वो न करसी तूं चेता ।
निद्रा आली मदोन्मत्ता । म्हणोनि पुसे स्त्रियेसी ॥ १५७ ॥

ऐकून पतीचें वचन । सांगती झाली विस्तारुन ।
उभीं राहून दोघेजण । नमन करिती श्रीगुरुसी ॥ १५८ ॥

चरणावरी माथा ठेवून । स्तोत्र करिती दोघेजण ।
पहाती सकळही जन । महानंद प्रवर्तला ॥ १५९ ॥

म्हणती पापरुपी आपण । पाप केलें दारुण ।
पापवासना अनुसंधान । जन्म जाहला स्वामिया ॥ १६० ॥

दुर्बुद्धिने पापीं वर्तलों । पापसागरीं बुडालों ।
तुझें स्मरण विसरलों । त्रयमूर्ति जगद्गुरु ॥ १६१ ॥

समस्त जीवमात्रासी । रक्षिता शंकर तूंचि होसी ।
ख्याति तुझी त्रिभुवनासी । शरणागता रक्षका ॥ १६२ ॥

त्राहि त्राहि जगद्गुरु । विश्र्वमूर्ति परात्परु ।
ब्रह्मा-विष्णु-महेश्र्वरु । सच्चिदानंदस्वरुपा ॥ १६३ ॥

त्राहि त्रहि विश्र्वकर्ता । त्राहि त्राहि जगद्भर्ता ।
कृपासागरा गुरुनाथा । भक्तजनवरप्रदा ॥ १६४ ॥

जय जया गुरुमूर्ति । जटाजूटा पशुपति ।
अवतरलासी तूं क्षितीं । मनुष्यदेह धरुनियां ॥ १६५ ॥

त्राहि त्राहि पिनाकपाणी । त्राहि देवा तूं शिरोमणि ।
भक्तजनां पाळोनि । रक्षितोसि निरंतर ॥ १६६ ॥

सर्वां तूंचि वससी । नमन तुझे चरणांसी ।
मज ऐसा गमलासी । मातारुपी वर्तत ॥ १६७ ॥

विश्र्वकरणी तूंचि करिसी । हेळामात्रें सृष्टि रचिसी ।
मज ऐसा गमलासी । ज्ञानरुपें वर्तत ॥ १६८ ॥

त्रिभुवनीं तुझी करणी । माथा ठेविला तुझे चरणीं ।
निश्र्चय केला माझे मनीं । पुनरपि जन्म नव्हे आतां ॥ १६९ ॥

तुझें नायके एखादा जरी । कोपसी त्वरित तयावरी ।
माझें मनीं येणेंपरि । अकलंकरुप दिसतोसि ॥ १७० ॥

क्रोध नाहीं तुझे मनीं । आनंदमूर्ति तूंचि सगुणी ।
भक्तजनातें करी रक्षणी । कृपासागरा स्वामिया ॥ १७१ ॥

जीवमात्रा कृपा करिसी । शरणागतातें रक्षिसी ।
इहपर सौख्य देसी । चतुर्विध पुरुषार्थ ॥ १७२ ॥

तूंचि कारुण्य-सागरु । चिन्मात्राचा आगरु ।
श्रीनृसिंहसरस्वती गुरु । क्षमा करणें स्वामिया ॥ १७३ ॥

ऐसें नानापरीसी । स्तोत्र केलें श्रीगुरुसी ।
श्रीगुरुमूर्ति संतोषीं । आश्र्वासिती तये वेळीं ॥ १७४ ॥

अष्ट पुत्र पूर्णायुषी । हो कां श्रीमंत अतिहर्षी ।
गेले तुमचे सर्वदोषी । देहांतीं मुक्ति तुम्हां ॥ १७५ ॥

चतुर्विध पुरुषार्थ । लभ्य झाले तुम्हां सत्य ।
सांडोनियां संदेह त्वरित । सुखें असा म्हणती देखा ॥ १७६ ॥

इतुकें होतां अवसरीं । मिळाल्या होत्या नगरनारी ।
जयजयकार अपरांपरी । प्रवर्तला तये वेळीं ॥ १७७ ॥

नमन करिती सकळही जन । स्तोत्र करिती गायन ।
करिताति निरांजन । जयजयकार प्रवर्तला ॥ १७८ ॥

तयांमध्ये विप्र एक । होता कुबुद्धिक ।
याचें गृह होतें नरकीं । म्हणोनि पुसे श्रीगुरुसी ॥ १७९ ॥

विप्र म्हणे श्रीगुरुसी । विनंति स्वामी परियेसीं ।
संशय आमुच्या मानसीं । होतसे स्वामिया ॥ १८० ॥

वेदशास्त्र-पुराण । बोलताति सनातन ।
‘ ब्रह्मलिखित सत्य ‘ जाण । म्हणोनि वाक्य निरंतर ॥ १८१ ॥

घडला नाहीं अपमृत्यु यासी । दिवामरण सुखांतरेसीं ।
त्याचा आला प्राण कैसी । ब्रह्मलिखित सत्य कीं मिथ्या ॥ १८२ ॥

न कळे याच्या अभिप्राया । निरोपावें गुरुराया ।
श्रीगुरु सांगती हांसोनियां । तया मूर्ख ब्राह्मणासी ॥ १८३ ॥

श्रीगुरु म्हणती ब्राह्मणासी । सांगेन तुज विस्तारेसीं ।
पुढें जन्म होय त्यासी । एकचित्तें परियेसा ॥ १८४ ॥

आम्हीं तया ब्रह्मयापाशीं । मागून घेतलें कारणेसीं ।
पुढील जन्मांत परियेसीं । वर्षे तीस संख्या ते ॥ १८५ ॥

भक्तजन रक्षावयासी । मागितलें आम्ही ब्रह्मयापाशीं ।
म्हणूनि सांगती विस्तारेसीं । तया विप्रवर्गापुढें ॥ १८६ ॥

तटस्थ झाले सकळही जन । साष्टांग करिती नमन ।
गेले आपुलाले स्थाना । ख्याति झाली चहूं राष्ट्रीं ॥ १८७ ॥

पतिव्रतेनें पतीसहित । स्नान केलें संगमांत ।
अंतःकरणीं संतोष बहुत । पूजा करिती भक्तिनें ॥ १८८ ॥

अपार द्रव्य वेंचून । करिती तेथें आराधन ।
सूर्य गेला अस्तमाना । आले श्रीगुरु मठासी ॥ १८९ ॥

स्त्रीपुरुष नमस्कार । करिताति वारंवार ।
पूजासामग्री उपचार । आरति करिती श्रीगुरुसी ॥ १९० ॥

सिद्ध म्हणे नामधारका । पुढें जाहलें अपूर्व ऐका ।
कथा असे अति विशेषा । सांगेन एकचित्तें ॥ १९१ ॥

म्हणोनि सरस्वती-गंगाधर । सांगे गुरुचरित्र विस्तार ।
ऐकतां होय मनोहर । सकळाभीष्ट पाविजे ॥ १९२ ॥

इति श्रीगुरुचरित्रामृत | उठविलें विप्रांचे प्रेत |
सौभाग्य देवोनि अद्भुत | परम तयासी तोषविलें || १९३ ||

॥ इति श्रीगुरुचरित्रामृते परमकथाकल्पतरौ
श्रीनृसिंहसरस्वत्युपाख्याने सिद्ध-नामधारकसंवादे
मृतविप्रसंजीवनं नाम द्वात्रिंशोऽध्यायः ॥

॥ श्रीगुरुदत्तात्रेयार्पणमस्तु ॥