अध्याय २४
श्रीगणेशाय नमः ॥
श्रीसरस्वत्यै नमः ॥
श्रीगुरुभ्यो नमः ॥
नामधारक म्हणे सिद्धासी । पुढे कथा वर्तली कैसी ।
विस्तारुनि आम्हांसी । निरोपावें दातारा ॥ १ ॥
शिष्यवचन परिसोनि । सांगते झाले सिद्ध मुनि ।
ऐक वत्सा नामकरणी । गुरुचरित्र अभिनव ॥ २ ॥
ऐसा त्रिविक्रम महामुनि । जो कां होता कुमसी-स्थानीं ।
निंदा करी आपुले मनीं । दांभिक संन्यासी हा म्हणत ॥ ३ ॥
ज्ञानवंत श्रीगुरुमूर्ति । विश्र्वाच्या मनींचे ओळखती ।
नराधिपासी सांगती । निंदा करितो म्हणोनि ॥ ४ ॥
श्रीगुरु म्हणती तये वेळी । निघावें आजचि तात्काळी ।
त्रिविक्रमभारतीजवळी । जाणें असे कुमसीसी ॥ ५ ॥
ऐकोनि राजा संतोषला । नाना अलंकार करिता जाहला ।
हस्ती-अश्र्व-पायदळा । श्रृंगारिलें तये वेळीं ॥ ६ ॥
समारंभ केला थोरु । आंदोळिकांत बैसवी श्रीगुरु ।
नानापरी वाजंतरें । गीतवाद्यसहित देखा ॥ ७ ॥
ऐसेपरी श्रीगुरुमूर्ति । तया कुमसी-ग्रामासी जाती ।
त्रिविक्रम महायति । करीत होता मानसपूजा ॥ ८ ॥
मानसपूजा नरहरीसी । नित्य करी भावेंसीं ।
स्थिर नव्हे तया दिवसीं । मानसीं मूर्ति नरकेसरीची ॥ ९ ॥
चिंता करी मनीं यति । कां पां न ये मूर्ति चित्तीं ।
वृथा जाहलें तपसामर्थी । काय करणें म्हणतसे ॥ १० ॥
बहुत काळ आराधिले । कां पां नरसिंहे उपेक्षिलें ।
तपफळ वृथा गेलें । म्हणोनि चिंती मनांत ॥ ११ ॥
इतुकें होता अवसरी । श्रीगुरुतें देखिले दूरी ।
येत होतें नदीतीरीं । मानसपूजेचे मूर्तिरुपें ॥ १२ ॥
सर्व दळ दंडधारी । तयांत एकरुप नरहरि ।
भारती देखोनि विस्मय करी । नमन करीत निघाला ॥ १३ ॥
साष्टांगी नमोनि । जाऊनि लागे श्रीगुरुचरणीं ।
सर्वचि रुपें झाला प्राणी । दंडधारी यतिरुप ॥ १४ ॥
समस्तरुप एकेपरी । दिसताति दंडधारी ।
कवण लघु कवण थोरी । न कळे तया त्रिविक्रमा ॥ १५ ॥
भ्रमित झाला तये वेळी । पुनरपि लागे चरणकमळी ।
ब्रह्मा-विष्णु-चंद्रमौळी । त्रिमूर्तिच तूंचि जगद्गुरु ॥ १६ ॥
न कळे तुझें स्वरुपज्ञान । अविद्यामाया वेष्टोन ।
निजस्वरुप होऊन । कृपा करणे स्वामिया ॥ १७ ॥
तुझें स्वरुप अवलोकितां । अशक्य आम्हां गुरुनाथा ।
चर्मचक्षूकरुनि आतां । पाहूं न शके म्हणतसे ॥ १८ ॥
तूं व्यापक सर्वां भूतीं । नरसिंहमूर्ति झालासी यति ।
श्रीनरसिंह-सरस्वती । समस्त यति एक रुप ॥ १९ ॥
कवणातें नमूं आपण । कवणापुढें दावूं करुणा ।
त्रयमूर्ति तूंचि ओळखें खूण । निजरुपें व्हावें स्वामिया ॥ २० ॥
तप केले बहुत दिवसीं । पूजा केली तुज मानसीं ।
आजि आली गा फळासी । मूर्ति साक्षात भेटलासीं ॥ २१ ॥
तूं तारक विश्र्वासी । म्हणोनि भूमी अवतरलासी ।
उद्धरावया आम्हांसी । दावी विश्र्वरुप चिन्मय ॥ २२ ॥
ऐसेपरी श्रीगुरुसी । स्तुति करी तो तापसी ।
श्रीगुरुमूर्ति संतोषी । जाहले निजमूर्ति एक ॥ २३ ॥
व्यक्त पाहे तये वेळी । दिसों लागलें सैन्य सकळी ।
तयामध्ये चंद्रमौळी । दिसे श्रीगुरु भक्तवरद ॥ २४ ॥
श्रीगुरु म्हणती यतीसी । नित्य आम्हां निंदा करिसी ।
‘ दंभ-दंभ ‘ नाम ऐसी । म्हणसी तूं मंदमतीने ॥ २५ ॥
याकारणें तुजपाशीं । आलों तुझ्या भक्तीसी ।
पूजा करिसी तूं मानसीं । श्रीनृसिंहमूर्तीची ॥ २६ ॥
दंभ म्हणजे कवणेपरी । सांग आतां सविस्तारीं ।
तुझे मनी वसे हरि । तोचि तुज निरोपील ॥ २७ ॥
ऐकोनि श्रीगुरुचें वचन । यतीश्र्वर करी नमन ।
क्षमा करी सद्गुरु-राणा । अविद्यास्वरुप आपण एक ॥ २८ ॥
तूं तारक विश्र्वासी । त्रयमूर्ति-अवतार तूंचि होसी ।
मज वेष्टूनि अज्ञानेसी । मायारुपें वर्तविसी ॥ २९ ॥
मायामोह-अंधकारीं । बुडालो अविद्यासागरीं ।
नोळखें परमात्मा निर्धारी । दिवांध झालों स्वामिया ॥ ३० ॥
ज्योतिःस्वरुप तूं प्रकाशी । स्वामी मातें भेटलासी ।
क्षमा करणें सेवकासी । उद्धारावे दातारा ॥ ३१ ॥
अविद्यामाया-समुद्रांत । होतो स्वामी आपण पोहत ।
न दिसे पैलपार अंत । बुडतसे स्वामिया ॥ ३२ ॥
ज्ञानतारवी बैसवोनि । करुणावायु प्रेरुनि ।
पैलथडीं निजस्थानीं । पाववी स्वामी कृपासिंधु ॥ ३३ ॥
तुझी कृपा होय ज्यासी । त्यासी कैचें दुःख दोषी ।
तोचि जिंकी कळिकाळासी । परमार्थी ऐक्य होय ॥ ३४ ॥
पूर्वी कथा ऐको श्रवणीं । महाभारती विस्तारोनि ।
दाविलें रुप अर्जुना नयनीं । प्रसन्न होऊनि तयासी ॥ ३५ ॥
तैसे तुम्हीं आजि मज । दाविलें स्वरुप निज ।
अनंत महिमा जाहलें चोज । भक्तवत्सला गुरुनाथा ॥ ३६ ॥
जय जया जगदगुरु । तूं तारक भवसागरु ।
त्रयमूर्तीचा अवतारु । नरसिंहसरस्वती ॥ ३७ ॥
कृतार्थ झालों आजि आपण । दर्शन जाहले तुझे चरण ।
न करितां सायास प्रयत्न । भेटला रत्नचिंतामणि ॥ ३८ ॥
जैसी गंगा सगरांवरी । कडे करी भवसागरी ।
जैसा विष्णु विदुराघरीं । आला आपण कृपावंत ॥ ३९ ॥
भक्तवत्सल तुझी कीर्ति । आम्हां दाविली प्रचीति ।
वर्णावया नाहीं मति । अनंतमहिमा जगदगुरु ॥ ४० ॥
येणेंपरी श्रीगुरुसी । करी स्तोत्र बहुवसी ।
श्रीगुरुमूर्ति संतोषीं । दिधला वर तये वेळीं ॥ ४१ ॥
वर देती त्रिविक्रमासी । ‘” तुष्टलों तुझ्या भक्तीसी ।
तुज सद्गति होईल भरंवसीं । पुनरावृत्ति नाहीं तुज ॥ ४२ ॥
तुज लाधेल परमार्थ । होईल ईश्र्वरीं ऐक्यता ” ।
ऐसें म्हणोनि श्रीगुरुनाथ । निघाले आपुले निजस्थाना ॥ ४३ ॥
वर देवोनि भारतीसी । राहविलें तेथे कुमसीसी ।
क्षण न लागतां परियेसीं । आले मागुती गाणगापुरा ॥ ४४ ॥
सिद्ध म्हणे नामधारका । श्रीगुरुमहिमा ऐसी ऐका ।
त्रयमूर्ति तोचि देखा । नररुपें वर्ततसे ॥ ४५ ॥
ऐसा परमपुरुष गहन गुरु । त्यातें जे का म्हणती नरु ।
तेचि पावती यमपुरु । सप्तजन्मवरी देखा ॥ ४६ ॥
गुरुब्रह्मा गुरु-विष्णु । गुरुचि होय गिरिजारमणु ।
वेदशास्त्रे पुराणें । बोलताति प्रसिद्ध ॥ ४७ ॥
याकारणे श्रीगुरुसी । निश्र्चयावें त्रिमूर्ति ऐसी ।
विश्र्वास माझिया बोलासी । लीन व्हावें गुरुचरणीं ॥ ४८ ॥
अमृताची आरवटी । घातली असे गोमटी ।
ज्ञानी जन भरती घोटी । गुरुचरित्रकामधेनु ॥ ४९ ॥
गंगाधराचा नंदन । सांगे गुरुचरित्र विस्तारुन ।
भक्तिपूर्वक ऐकती जन । लाधे पुरुषार्थ चतुर्विध ॥ ५० ॥
॥ इति श्रीगुरुचरित्रामृते परमकथाकल्पतरौ
श्रीनृसिंहसरस्वत्युपाख्याने सिद्ध-नामधारकसंवादे
त्रिविक्रमभारतीविश्र्वरुपदर्शनं नाम चतुर्विंशोऽध्यायः ॥
॥ श्रीगुरुदत्तात्रेयार्पणमस्तु ॥